Publikacja autorstwa Dominiki Magłowskiej.

Wieś Parole - gmina Nadarzyn

Historia miejscowości – mapy i źródła dziejowe

Średniowieczne pradzieje osady szlacheckiej PAROLE

Miejscowość Parole (dawniej nazywana Parule) powstała wraz z pierwszym osadnictwem w dorzeczu Utraty. Na przełomie XIV i XV wieku osada już należała do drobnej szlachty mazowieckiej, jak podają zapiski z Księgi Ziemi Czerskiej z lat 1404 – 1425. (Czer. nr 20 i 39)

Na mapach Atlasu Historycznego Polski, obrazujących osadnictwo na Mazowszu w XVI wieku, miejscowość Parole (pod nazwą Parule) jest zaznaczona jako osada we własności prywatnej szlacheckiej, usytuowana nad rzeką Mrową (obecna rzeka Utrata), na szlaku handlowym prowadzącym z miasta powiatowego Błonia, przez Brwinów i Nadarzyn do miasta powiatowego Tarczyna. Administracyjnie Parole przynależały do dawnej Ziemi Warszawskiej i do Powiatu Tarczyńskiego.

PAROLE W XV WIEKU

Średniowieczne pradzieje osady szlacheckiej (1406 – 1499 r.)

Dzieje Paroli sięgają czasów pierwszego osadnictwa nad Utratą. Na przełomie XIV i XV wieku osada już istniała - a więc możliwe, że założono ją w II połowie XIV wieku. Prawdopodobnie książę mazowiecki darował wioskę Parole jednemu ze swych wojów i tak trafiła ona w poczet lokalnych osad szlacheckich - podobnie jak Młochów, Mroków czy Rusiec, będący dawną siedzibą rodu Nadarzyńskich herbu Radwan, (rodu wywodzącego się jeszcze ze średniowiecznego rycerstwa). Pierwsza pisana wzmianka o Parolach (dawna nazwa to PARULE) pochodzi z 1406 roku – tak podają źródła historyczne, na które powołują się naukowcy

z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk w opracowaniu pt.: Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Z badań naukowców PAN wynika także, że Parole (dawniej Parule) od 1416 roku figurują w zapisach tzw. Metryk Koronnych (zespół w AGAD 3, 52v) jako osada szlachecka w Ziemi Warszawskiej, w powiecie Tarczyńskim.

KSIĘGA ZIEMI CZERSKIEJ Z LAT 1404 – 1425:

W Księgach Czerskich wspomina się szlachetnego Macieja i Jana Wachlewiczów z Paroli oraz Piotra Parula (z Pilchtowa) - świadczą oni w sądzie Ziemi Czerskiej.

ZAPISY METRYK KORONNYCH z 1416 i 1417 roku:

W Metrykach Koronnych opisano sprzedaż ziemi w Parolach w XV wieku. W 1416 roku szlachetny Maciej Wachlewic z Paruli sprzedał Piotrowi z Pilchtowa swą część ziemi w Parulach za 100 kop groszy praskich, przyrzekając cesję matki i sióstr. Zaś w roku 1417 wyżej wspomniany Maciej i Jan Wachlewiczowie z Paroli sprzedają Jakuszowi i Dadźbogowi z Paroli część swego działu w Parolach.

METRYKA KSIĘSTWA MAZOWIECKIEGO:

Księga z lat 1417-1429, wspomina, że w roku 1428 szlachetny Piotr z Paroli z synem Tomaszem tracą na rzecz Jana z Paroli (wikariusza kolegiaty warszawskiej) swe dobra dziedziczne w Parolach, zastawione niegdyś temuż Janowi na 33 kopy groszy. Książę Mazowiecki Janusz I daje Janowi z Paroli na jego dobra parolskie prawa niemieckie.

GRANICE OSADY PAROLE

XV wiek

PAROLE W LATA 1428 – 1456:

W latach 1428 – 1433 ziemie w Parolach podzielone były pomiędzy lokalną szlachtę. Istniała część osady Parole zwana Gawłów sięgająca od granic Mrokowa aż do Krakowian (PP 5 nr 674) oraz istniała części Paroli zwane: Siedliczna, Gawłowska, Osiekowo i Ośniczna (PP 6 nr 494). W 1444 roku zostaje opisana i wydzielona część Paroli z sadzawką – zaczynająca się od kąta granicy Żabiego, w stronę granic Mrokowskiego i Jana Suchodolskiego (MK 3, 302); W roku 1456 Parole graniczą z Młochowem Regnolda (ZR nr 1041)

PODZIAŁ GRUNTÓW ZIEMSKICH
W PAROLACH W 1488 ROKU:

I część Paroli  sięga od drogi do Ruśca aż do rzeki Utraty (Tarcz. 3, 275);

II część Paroli - rozciąga się od łąk Osieczne do granic krakowiańskich (Tarcz. 3, 281);

III część Paroli sięga od granic krakowiańskich do Łomn (Tarcz. 3, 281);

IV cześć Paroli to dział roli zwany Osieczna od granicy krakowiańskiej do granicy
                                       mrokowskiej, w tymże dziale jest część Pawłowska i Jakuszowska;

V cześć Paroli to tzw. dział Malinie z parcelami Jakuszowska i Daszowska leżącymi
                                     od Łomn do wielkiego kamienia (Tarcz. 3, 285);

VI część Paroli to dział Siedliczny od drogi rusieckiej do rzeki Utraty (Nrowy, Mrowy)

VII dział Paroli leży w łąkach - od łąk osiecznych do drogi krakowiańskiej, o czym 
                                        świadczą zapiski ksiąg tarczyńskich (Tarcz. 3, 292);

PAROLE W XV wieku – ludność

Materiały pochodzą ze „Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu”

/ opracowanie zbiorowe naukowców z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk

Wypiski z dziejów osady Parole – XV w.

ROK 1406 >>> Wojciech, biskup poznański, przeznacza dochody z Paroli dla kościoła parafialnego w Tarczynie na utrzymanie wikariusza wieczystego ustano-wionego w zastępstwie prepozyta Kapituły Warszawskiej (Kwiat. 66);

LATA 1422 - 1461 >>> historia Jana z Paroli: Jan z Paroli (syn Macieja z Paroli) w roku 1426 zostaje wikariuszem w Kolegiacie Warszawskiej (z dochodem 1 grzywny srebra), potem uzyskuje prowizję papieską na kościele parafialnym w Mszczonowie (z uposażeniem 8 grzywien srebra). W 1428 zostaje wikariuszem kolegiaty warszawskiej, a w 1432 roku jest wzmianka, że tenże Jan jest pisarzem. Od roku 1437 do roku 1461 tenże Jan

z Paroli jest plebanem w kościele parafialnym w Tarczynie.

ROK 1428 >>> Szlachta z Paroli płaci czynsz książęcy dla księcia Mazowieckiego, który wynosi po 12 groszy praskich od każdej włóki zasiedlonej (źródło: Metryka Księstwa Mazowieckiego z lat 1417-1429)

LATA 1430 – 1432 >>> W tekstach źródłowych odnajdujemy wzmianki o mieszkańcach Paroli, którymi byli m.in.: Jakusz z Paroli (Warsz. 2, 54); Parul Gołąb i Dasz z Paroli (Warsz. 2, 103); Dorota żona Stanisława z Parli (Warsz. 2, 106).
W 1432 r. Mrocław z Wierzuchowa wynajął Marcinowi z Jeżewa (podsędkowi zakroczymskiemu) dział Paroli należący do Małgorzaty Parulowej (Warsz. 2, 115).

ROK 1438 >>> Źródła podają, że szlachetna Aleksandra, córka Macieja z Paroli (żona Stanisława

z Brzumina) kwituje swoich braci - księdza Jana z Paroli, plebana w Tarczynie i Piotra z Paroli

z zadośćuczynienia za dobra (Metryki Koronne 4, 37).

ROK 1444 >>> Szlachetny Jakusz z Paroli swoją część osady Parole z sadzawką sprzedaje Maciejowi Kędzierzawemu z Paroli za 12 kop groszy oraz ręczy spokój za swoich synów Piotra i Macieja oraz brata Dasza (Metryk Koronne 3, 301v).

Wypiski z dziejów osady Parole – XV w.

ROK 1449 >>> Źródła podają, że w owym roku spisano zakład w Błoniu pomiędzy szlachetnym Janem

z Paroli a Wisławem z Wąsów h. Łada (MZH nr 63).

LATA 1449 >>> historie mieszkańców Paroli: Szczepan, syn Mikołaja z Paroli jest studentem Uniwersytetu Krakowskiego.

ROK 1452 >>> Źródła podają, że w owym roku spisano zakład w Tarczynie między Daszem z Paroli herbu Dowała oraz Brzunińskimi herbu Miedźwiada.

ROK 1468 >>> W owym roku spisano zakład pomiędzy Janem z Gąsek herbu Zaręba, a Trojanem, Janem

i Mikołajem z Paroli herbu Dowała (MZH nr 296).

ROK 1474 >>> Źródła podają, że w owym roku spisano zakład pomiędzy panem Mikołajem z Łosia herbu Rogala, a Parulami h. Dowała z Paroli (MZH nr 454).

ROK 1479 >>> Źródła podają, że Trojan z Paroli został lokalnym rozjemcą. Miał też kmiecia o imieniu Piotr, co świadczy o tym, że szlachta parolska w XV wieku miała poddanych i kmieci, którzy pomagali w uprawie roli (ZR nr 1493).

ROK 1480 >>> Źródła podają, że Mikołaj syn Trojana z Paroli oskarżony jest o zabójstwo Gotarda z Szamot – nie wiadomo jak sprawa się zakończyła

(ZR nr 1495).

ROK 1484 >>> Szlachetna Świętka z Paroli, córka zmarłego Stanisława z Cedrowic w Ziemi Czerskiej , zostaje żoną Mikołaja Sorpitki z Paroli (MK 18, 13v).

ROK 1488 >>> Trojan, Piotr z synami Mikołajem i Janem oraz Szymon, w imieniu swoim i swego brata Leonarda, ręczą spokój Mikołajowi Sorpitce – przyrzekają nie wszczynać sporów granicznych o działy roli

w Parolach: dział z częścią Pawłowską i Jakuszowską, dział Malinie z częścią Jakuszowską i Dasiowską, zaczynając od Łomn, aż do kamienia wielkiego leżącego w końcu roli tegoż Mikołaja.

Wypiski z dziejów osady Parole – XV w.

ROK 1488 >>> Małgorzata, wdowa po Bernardzie z Paroli, z synem Andrzejem zastawia Trojanowi z Paroli dział rolny Siedliczny (z wyłączeniem siedliska) i inny dział w łąkach (Tarcz. 3, 292);

ROK 1492 >>> Szlachetny Sorpitka, Trojan, Jan i Jakub z Paroli uczestniczą w nieudanej ugodzie sporu

z Mrokowskimi w Nadarzynie (AC 2 nr 1886);

ROK 1493 >>> wzmianki o mieszkańcach Paroli: Małgorzata, córka Trojana z Paroli, zostaje żoną Jana Kiełcza

z Krośni; w 1496 roku Mikołaj z Ryni sprzedaje Mikołajowi z Paroli swe prawa do Ryni za 30 kop groszy.

ROK 1498 >>> Szlachetny Leonard syn zmarłego Szymona z Paroli zapisuje swej żonie Katarzynie (córce Bartosza z Piorunowa w Ziemii Sochaczewskiej) majątek w wysokości 18 kop groszy na 1/2 działu swoich dóbr (Tarcz. 3, 543v).

PAROLE W XVI WIEKU

W opracowaniu Adolfa Pawińskiego Polska XVI Wieku pod względem Geograficzno-Statystycznym opisana (Źródła Dziejowe, tom XVI) autor przedstawił spis osad i miast Mazowsza oraz właścicieli ziemskich wg. spisów podatkowych i parafialnych z końca XVI wieku / ok. 1580 roku.
Znajdujemy tam informacje o osadzie Parole (dawniej Parule):

Pod koniec XVI wieku w Parolach było 18 działów szlacheckich bezkmiecych (gospodarstw) i dwa młyny

o 1 kole własności Młochowskich.

Parole należały do Parafii w Tarczynie. W zakresie przynależności administracyjnej Parole znajdowały się:

• w Województwie Mazowieckim
• w Ziemi Warszawskiej (tzw. Dystrykcie Warszawskim)
• w Powiecie Tarczyńskim.

Do czasów rozbiorów Polski osada była więc administracyjnie poza obrębem Powiatu Błońskiego, do którego należał wówczas Nadarzyn.

Wypiski z dziejów osady Parole / XVI w

Materiały pochodzą ze „Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu” / opracowanie zbiorowe naukowców z Instytutu Historii PAN.

ROK 1500 >>> Źródła wspominają szlachetnego Mikołaj Załuka z Paroli 

ROK 1507 >>> szlachetny Andrzej syn zmarłego Bernarda z Paroli zapisuje swej żonie (córce Jana z Gurby

w Ziemii Rawskiej) 10 i 1/2 kopy groszy na 1/2 swoich dóbr Parolskich (Tarcz. 4, 397);

ROK 1508 >>> wzmianki o mieszkańcach Paroli: szlachetny Jan Daniewski z Paroli, Anna wdowa po Janie Wielkowicu z Paroli; Jan syn Macieja Wielka z Paroli.

ROK 1513 >>> mieszkają w Parolach: Andrzej Biernatowic z Paroli; Lenart Tomkowic; Barbara z Ryni (żona Mikołaja Parula).

ROK 1517 >>> Parul z Paroli (sługa Jana Ojrzanowskiego) uczestniczy w najeździe szlachty z poddanymi na dobra tarczyńskie prepozyta Kolegiaty Warszawskiej.

ROK 1520 >>> wzmianki o mieszkańcach Paroli: Abraham z Paroli i jego żona Dorota (córka Marcina

z Płochocina); Łukasz i Jakub synowie zabitego Jana Tworkowica; Sasin Wielkowic z Paroli.

ROK 1524 >>> Marcin Drogoński zobowiązuje się oprawić 20 kop groszy posagu córki na całości swoich dóbr w Parolach, aż do czasu wypłaty.

ROK 1528 >>> Parole to wieś szlachecka bezkmieca (tak podają źródła; Archiwum Główne Akt Dawnych – patrz: Archiwum Skarbu Koronnego, rejestry poborowe)

ROK 1534 >>> w Parolach mieszkają m.in.: Stanisław syn Jurkowy z Paroli oraz Jakub Sorpitka z Paroli.

ROK 1536 >>> Zygmunt Parul sprzedaje 1 grzywnę czynszu rocznego z Paroli za 10 kop groszy, a w roku 1537 niejaki Jakub Sorpitka Parul sprzedaje 1 i 1/2 grzywien tego czynszu za 15 kop groszy z przeznaczeniem na ołtarz w Kościele Parafialnym w Tarczynie (Knap.mps 687).

LATA 1530 - 1541 >>> historie mieszkańców Paroli: Jan i Stanisław, (synowie Mikołaja z Paroli) oraz Jan (syn Stanisława z Paroli) są studentami Uniwersytetu Krakowskiego.

ROK 1563 >>> W rejestrach poborowych do wojska figurują: Mikołaj i Jakub synowie Abrahama z Paroli; Jakub i Stanisław synowie Tomasza z Paroli; Jan z Paroli zwany Wodny; Wojciech Najeżonek; Stanisław i Gregorek Parulowie h. Ogończyk z Paroli (źródło: Rekognicjarz poborowy ziemi warszawskiej z 1563 r. / MH 9, 40);

ROK 1580 >>> majątek osady Parole stanowiło 18 osobnych działów ziemi rolnej i dwa młyny. Na podstawie ksiąg poboru podatku wiadomo, że opłacano podatki z 18 działów szlacheckich bezkmiecych

i 2 młynów o 1 kole własności Młochowskich.

Poniżej: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Źródła Dziejowe str. 288-289);

Wykaz właścicieli ziemi w osadzie Parole (Parule) w 1580 roku.

Wg. wykazów zawartych w opracowaniach Adolfa Pawińskiego pt.:
„Polska XVI Wieku pod względem Geograficzno-Statystycznym”

OSADA PAROLE (dawna nazwa: PARULE)

Wykaz szlachty zagrodowej w XVI wieku / ok. 1580 roku:

1. Szlachetna Druziana po Janie Wodnym z Paroli posiada ¼ łana
2. Szlachetny Laurencjusz Daniewczik z synem Stanisławem ma udział ¼ łana
3. Szlachetny Jakub i Stanisław Tomkowicze z Paroli posiadają ¼ łana
4. Szlachetny Piotr Trzaska z Paroli z synami swoimi ma po Janie z Paroli ¼ łana
5. Szlachetny Paweł po Mikołaju Grzegorek z Paroli posiada 1/8 łana
6. Szlachetny Marcin Najezionek z Paroli posiada 1/8 łana
7.  Szlachetny Mikołaj Wilk z Paroli posiada 1/8 łana
8. Szlachetny Albert po Mikołaju Grzegorek posiada 1/8 łana
9. Szlachetny Gabriel Grzegorek po Jakubie z Paroli posiada ¼ łana
10. Szlachetni Jan i Hieronim Klimkowie z Paroli posiadają ¼ łana
11. Szlachetny Paweł Rusiecki z Ruśca ma udział po Jakubie Sorpitka i część po
      Brulniskiej i posiada razem ½ łana i ogród

12. Szlachetny Stanisław Żowczik z Paroli posiada ½ łana i ogród
13. Szlachetny Stanisław po Józefie Grzegorek z Paroli posiada ¼ łana
14. Szlachetny Jakub z Wincentym Pakoss z Paroli posiadają ¼ łana
15. Szlachetny Albert po Mikołaju Grzegorek z Paroli posiada 1/8 łana
16. Szlachetny Bartłomiej Młochowski posiada w Parolach młyn o jednym kole
17. Szlachetna Dorota wdowa po Janie Młochowskim ze swoimi synami
      posiada w Parolach młyn o jednym kole

Szlachta zagrodowa łac. propriae culturae - ten łaciński zwrot, używany w dawnych księgach podatkowych, oznacza, że w Parolach zamieszkiwała niezamożna szlachta, tzw. szlachta zagrodowa, która nie miała poddanych i sama uprawiała ziemię.

PAROLE W XVI w. - Ludność

Grunty rolne osady Parole w XVI wieku wynosiły razem ok. 3 łanów.
W wyniku wielokrotnych podziałów ziemi pomiędzy kolejnych spadkobierców, nastąpiło tzw. rozdrobnienie szlacheckiej własności ziemskiej. W obrębie osady Parole powstały liczne i stosunkowo małe gospodarstwa, z których trudno było utrzymać się szlachcie zagrodowej. Ok. 1580 roku w Parolach było 17 lub 18 właścicieli ziemi - każdy szlachcic zagrodowy miał nieduży obszar (dział) rolny o powierzchni od 1/8, do ¼ lub  ½ łana. W XVI wieku drobna szlachta (tzw. propriae culturae) nie miała parobków, kmieci ani poddanych, a więc sama uprawiała ziemię na własny użytek, korzystając także z możliwości sprzedaży płodów rolnych i ziarna np.: do młyna lub na targach w Nadarzynie lub Tarczynie.

Spis szlachty zagrodowej z XVI wieku wskazuje, że w 1580 roku
w Parolach były aż dwa niezależne młyny wodne na rzece Utracie.

Właścicielem jednego młyna był szlachetny Bartłomiej Młochowski z pobliskiego Młochowa,  a drugi młyn należał do spadkobierców po Janie Młochowskim, czyli do wdowy Doroty Młochowskiej i jej synów. Rodzina posiadająca młyn była lepiej sytuowana niż pozostała szlachta - młyn przynosił bowiem dodatkowe dochody. Poza tym Młochowscy posiadali ziemie w rodzinnym Młochowie, w Daniewicach i Młochówku (zwanym też Starą Wsią) oraz w Parolach.

Największe gospodarstwa w Parolach w XVI wieku posiadali:

Szlachetny Paweł Rusiecki z Ruśca - ½ łana ziemi uprawnej i ogród (warzywny), oraz szlachetny Stanisław Żowczik z Paroli - właściciel ½ łana ziemi rolnej z ogrodem warzywnym.

PAROLE W XVII I XVIII wieku

ROK 1603 (XVII w.) dziesięciny z Paroli odprowadzano do kościoła parafialnego w Tarczynie (Akta Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu, mikrofilm nr 68 w BIH PAN w Warszawie)

ROK 1633 (XVII wiek) - źródła wymieniają Wojciecha Parulskiego h. Jastrzębiec z Paroli jako właściciela osady Parole (W. Wittyg, Nieznana szlachta polska i jej herby, Kraków 1908)

W XVII i XVIII wieku nastąpiła masowa komasacja własności ziemskiej na terenach podwarszawskich. Majątki drobnej szlachty mazowieckiej wykupywali możniejsi i bardziej wpływowi przedstawiciele lokalnej szlachty oraz magnaci - tworząc DOBRA ZIEMSKIE Z GOSPODARKĄ FOLWARCZNĄ (opartą na pracy pańszczyźnianej ludności wiejskiej). Jak długo szlachta parulska utrzymała swoje ziemie i kto został nowym właścicielem Paroli? Do jakiego większego majątku ziemskiego włączono ziemie osady Parole w XVII lub XVIII wieku ? Może dalsze źródła i mapy pomogą nam to ustalić …..

ROK 1790 (XVIII wiek) - źródła wspominają, że w 1790 roku w ewidencji tzw. dymów istniała miejscowość Parole i Garbatki z młynem, ale czy była to osada przyłączona do większego majątku ziemskiego (np.: do Dóbr Nadarzyńskich lub Młochowskich), czy osada samodzielna – tego nie wiadomo.

(patrz: Taryfa dymów z lat 1789, 1790, rps w Pracowni Atlasu Historycznego Polski, IH PAN w Warszawie).

PAROLE W XIX wieku

ROK 1827 – wieś Parole: Województwo Mazowieckie, Obwód Warszawski, Powiat Błoński, parafia Tarczyn; rodzaj własności - wieś prywatna; ilość domów: 20 domów; ludność ogółem: 128 osób; odległość od najbliższego miasta – 4 km.

ROK 1880 >>>> wieś Parole w powiecie Błońskim, w gminie Młochów, parafia Tarczyn. Osada ma 452 morgów ziemi, tj. 15 włók ziemi włościańskiej. Osadę zamieszkuje 245 osób (kobiety i mężczyźni). Widać wyraźnie wzrost liczby ludności w porównaniu z rokiem 1827. / informacje ze Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski i W. Walewski, t. 1-15, Warszawa 1880-1902 / SG 7, str. 870).

 Fragment ze Słonika geograficznego:

Mapy z początku XIX wieku z zaznaczoną miejscowością Parul (obecnie Parole), leżącą na szlaku komunikacyjnym pocztowym pomiędzy Nadarzynem a Tarczynem.

Mapy z końca XIX wieku z zaznaczoną miejscowością Parul (obecnie Parole) – na mapie widać nowe szlaki komunikacyjne, których rozwój zmarginalizował znaczenie Paroli (trasa z Warszawy do Raszyna i dalej przez Tarczyn na południe Polski ominęła Parole).

XIX w. / wieś Parole w obrębie Gminy Młochów

Notka o Młochowie pochodzi ze „Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i ziem słowiańskich” – Parole wymienione są tu jako wieś należąca do Gminy Młochów. Gminę Młochów powołano po 1863 roku,
a więc po uwłaszczeniu chłopów. >>> Wraz z reformą uwłaszczeniową ludność wiejska na własność otrzymała pola uprawne, ziemie oraz domy, które dotychczas tylko dzierżawiła. Wraz z reformą właściciele większych majątków ziemskich (tj. Dobra Młochowskie) stracili cześć terenów rolnych

i wsie leżące dotychczas w obrębie ich posiadłości. Przywrócenie własności chłopskiej wymusiło nowy podział administracyjny - powołano GMINY, w skład których weszły osady ludności wiejskiej i okrojone majątki ziemskie.

Czy przed reformą uwłaszczeniową Parole należały do Majątku Ziemskiego Młochów ???

Ostatnia wzmianka o Parolach, jako osadzie we własności Wojciecha Parulskiego herbu Jastrzębiec z Paroli, pochodzi z 1633 r. Potem jest dziura w dokumentacji archiwalnej. W XVIII i XIX wieku Parole są już wsią prywatną – nie wiemy jednak jak doszło do tej przemiany. Tak naprawdę mamy jedynie wskazówki ze słowników, map oraz tabel statystycznych, które mogą sugerować, że w XVII lub XVIII wieku osadę Parole kupili (od dawnej szlachty parulskiej) nowi właściciele i to oni przekształcili osadę w wieś, której ludność trudniła się uprawą roli.

Jest bardzo prawdopodobne, że w XVII lub XVIII wieku osadę Parole kupiła szlachta z sąsiedniego majątku ziemskiego np.: z pobliskiego Młochowa (rodzina Potrykowskich lub Sobolewskich) Bardzo możliwe, że w ten sposób Parole przyłączono do tzw. Dóbr Ziemskich Młochów.

Warto zajrzeć do ksiąg wieczystych Majątku Ziemskiego Młochów, aby to zbadać !!!

                                                                                      Opracowanie i redakcja: Dominika Małgowska

POZNAJ HISTORIĘ SWOICH SĄSIADÓW

Dzieje Młochowa na przestrzeni wieków – KALENDARIUM:

1406 r. – Pierwsze wzmianki o Młochowie (tak jak w przypadku Paroli) - Biskup Poznański Wojciech przeznacza dochody w Młochowa dla kościoła w Tarczynie

1439 r. - książę Bolesław IV daje prawa chełmińskie (lokacji nowych wsi na prawie chełmińskim) braciom Andrzejowi, Grabi i Jakubowi z Czarnowa na ich części w Młochowie z czynszem książęcym od każdej jednej włóki osiadłej przez kmieci oraz zwalnia odbiorców od kar sądowych.

1452 - 1468 r. - Andrzej syn Pawła z Młochowa - student Uniwersytetu Krakowskiego

1484 - 1499 r. - Jan syn Mikołaja z Młochowa/kleryk diecezji pozn; notariusz publiczny

1497 r. -  szlachetny Jan z Młochowa

1497 r. – szlachetny Paweł Buka z Młochowa

1523 r. - książęta mazowieccy Stanisław i Janusz III dają prawo nieodpowiednie i zwolnienie od kar sądowych Janowi Buce z Młochowa na prośbę jego krewnego Wawrzyńca z Prażmowa (kasztelana zakroczymskiego).

1524 r. - Mikołaj z Mrokowa (syn zm. Marcina kaszt. Warszawskiego) zastawia za 16000
florenów swe dobra, m. in. Młochów, Hieronimowi z Łaska (woj. sieradzkiemu) 1526 r. - Jan (syn zmarłego Pawła Buki) z Młochowa sprzedaje z prawem odkupu czynsz roczny z Młochowa klasztorowi Ś. Marcina

w Warszawie

1529 r. - Stanisław Mrokowski posiada Daniewice i Młochów

1531 r. - panowie Nadarzyńscy za pomocą listu wystawionego przez książąt mazowieckich  Stanisława

i Janusza III, próbują udowodnić swoje prawa do Daniewic i Młochowa

1557 r. - Jan Młochowski dziedzic na Młochowie, Daniewicach i Starej Wsi [Młochów Stary]

1563 r. Właściciele młochowscy: Jan i Bartłomiej Młochowscy h. Belina z Młochowa oraz Walenty Młochowski h. Szeliga

1584 r.  - Młochowscy h. Belina – ich podaje się jako ostatnich przedstawicieli lokalnej szlachty Młochowskiej (koniec XVI wieku). Potem Młochów w XVII wieku  zmienia właścicieli (tak jak Parole ?) – osadę kupuje rodzina Potrykowskich

XVII w. -  Młochów z przyległościami kupują Potrykowscy.

XVIII w. - Ok 1750 roku Młochów należy do rodziny Sobolewkich. Walenty Sobolewski  w latach 1804- 1810 wznosi Pałac w Młochowie wg. projektu Jakuba Kubickiego.
Niezależnie od pałacu istnieje też wieś i folwark Młochów / w 1827 roku jest tam 20 domów, 207 osób.

XIX w. -   Ok. 1835 roku właścicielami dóbr Młochowskich zostają Kwileccy, potem Zawiszowie poprzez ślub Marii Kwileckiej (dziedziczki Młochowa) z Janem Zawiszą (właścicielem Czubina). Ich córka Magdalena poślubia Mikołaja Radziwiłła.

XX w. -     Od roku 1910 Młochów należy do Magdaleny Radziwiłłowej (córki Zawiszy). W 1935 roku Młochów kupił Eryk Kurnatowski herbu Łodzia.

Źródła: http://www.slownik.ihpan.edu.pl/

PARULE  (Parole) (1406 Parule) 6 km na N od Tarczyna, od XVIII w. Parole.

1. 1416 distr. warsz. (MK 3, 52v); 1536 pow. tarcz. (ASK I 27, 401); 1580, 1603 par. Tarczyn (ŹD 288-289; Vis. 1603, 112v); II poł. XVI w. pow. tarcz. (AHPMaz. 2, 202).
2. 1428 dział w P. zwany Gawłów od gran. Mrokowa do Krakowian (PP 5 nr 674); 1433 częściw
   P. Siedliczna, Gawłowska, Osiekowo i Ośniczna (PP 6 nr 494); 1444
   cz. w P. zaczynając od kąta granicy Żabiego w stronę granic Mrokowskiego i Jana Suchodolskiego,
   z sadzawką (MK 3, 302); 1456 P. graniczą z Młochowem Regnolda (ZR nr 1041); 1488 cz. w P. od drogi do Ruśca aż do rz. Nrowy (Tarcz. 3, 275); 1488 cz. w P. od łąk Osieczne do gran. krakowiańskich, inna cz. od gran. krakowiańskich do Łomn (Tarcz. 3, 281); 1488 dział roli w P. zw. Osieczna od gran. krakowiańskiej do gran. mrokowskiej, w tymże dziale cz. Pawłowska i Jakuszowska; w dziale Malinie cz. Jakuszowska
   i Daszowska leżące od Łomn do wielkiego kamienia (Tarcz. 3, 285); dział siedliczny, od drogi rusieckiej do rz. Nrowy; inny dział w łąkach od łąk osiecznych do drogi krakowiańskiej (Tarcz. 3, 292); 1580 dwa młyny, 1790 młyn → p. 3.
3. Włas. szlach. 1407 Maciej Wachlewic i Piotr z P. świadczą w sądzie z. czer. (Czer. nr 20); Jan Wachlewic
   z P. (Czer. nr 39); [1416] Maciej z P. sprzedaje Piotrowi z Pilchtowa [Pilitowa] swą cz. w P. za 100 kóp gr pras., przyrzekając cesję matki i sióstr (MK 3, 52v); [1417] Maciej i Jan z P. sprzedają Jakuszowi
   i Dadźbogowi z P. cz. swego działu w P. za 40 kóp gr posp. (MK 3, 63); 1421 Mikołaj z P., Jakub
   z P. (Warsz. 1, 8v, 9v); 1422 Gołąb z P. (Warsz. 1, 20); 1422-61 Jan syn Macieja z P. → p. 6; 1422 Jakub Gąska Parul (Warsz. 1, 39v); 1425 Jan i Piotr bracia z P., szl. Mikołaj z P. (Warsz. 1, 195v); 1426 Mikołaj Golian
   z P. (Warsz. 1, 216v); 1426 Maciej Kędzierzawy z P., Jan z P. i z Młochowskiej Woli, Stanisław z P. (Warsz.
   1, 221); 1427 w dobra Jakuba z P. mają być wwiązani Filip ze Szczaków i Piotr z Otrębus (WarszDis.
   1, 225v); 1428 Grzegorz z P. sprzedaje Michałowi i Mikołajowi braciom z P. dział w P. za 11 kóp gr posp. (PP 5 nr 674); 1428 Piotr z P. z synem Tomaszem tracą na rzecz Jana z P. wikariusza koleg. warsz. swe dobra dziedz. w P. zastawione niegdyś temuż Janowi w 33 kopach gr; ks. Janusz I daje mu na jego dobra pr. niem. (PP 5 nr 737); 1428 Dadźbog z P. (WarszDis. 1, 175v); 1429 Piotr Szepioto z P., Andrzej z
   P. (Warsz. 2 k. 41, 47); 1430 Włościbor z P. (WarszDis. 1, 25v); 1430 Jakusz Parul (Warsz. 2, 54); 1432 Parul Gołąb
   i Dasz z P. (Warsz. 2, 103); 1432 Dorota żona Stanisława z P. (Warsz. 2, 106); 1432 Mrocław
   z Wierzuchowa wynajął Marcinowi [z Jeżewa] podsędkowi zakr. dział Małgorzaty Parulowej (Warsz.
   2, 115); 1432 szl. Dorota ż. Jakuba z P. (Warsz. 2, 122); 1432 Jakub z P. winien jest 1 kopę gr i 1 rączkę miodu Jakubowi
   i Aleksandrowi Żydom warsz., a niezależnie od lichwy da Żydom 7 gr na pierwszych rokach po powrocie
   z wojny (Warsz. 2, 169); 1433 Michał z P. zabezpiecza 14 kóp wiana swej żony Małgorzaty c. Dobiesława
   z Rędzin na połowie swoich dóbr w P. (PP 6 nr 494); 1433 szl. Dasz z P. (Warsz. 2 k. 195, 241); 1438 Aleksandra c. zm. Macieja z P., ż. Stanisława z Brzumina, kwituje swoich braci, księdza Jana pleb.
   w Tarczynie i Piotra z P. z zadośćuczynienia za dobra (MK 4, 37); 1444 Jakusz z P. część w P. z sadzawką, którą to cz. kupił od Macieja Kędzierzawego z P., sprzedaje temuż Maciejowi za 12 kóp gr w półgr oraz ręczy spokój za swoich ss. Piotra i Macieja oraz br. Dasza (MK 3, 301v); 1449 zakład w Błoniu między Janem z P. a Wisławem z Wąsów h. Łada (MZH nr 63);

1452 zakład w Tarczynie między Daszem z P. h. Dowała i Brzunińskimi h. Miedźwiada (MZH nr 75); 1453 Katarzyna córka Dasza z P., ż. Gotarda z Kłodna (MK 4, 15v); 1461 cc. Pawła z P. zastawiają Trojanowi swe dobra w 10 kopach gr na 2 lata (Tarcz. 2, 354v); 1462 szl. Wojciech z P., Maciej z P. (ZR nr 1179); 1468 zakład między Janem z Gąsek h. Zaręba a Trojanem z ss. Janem i Mikołajem [z P.] h. Dowała (MZH nr 296); 1474 zakład między panem Mikołajem z Łosia h. Rogala a Parulami h. Dowała (MZH nr 454); 1476 Trojan
z P. rozjemca (ZR nr 1459); 1479 Piotr kmieć Trojana z P. (ZR nr 1493); 1480 Mikołaj syn Trojana z P. oskarżony
o zabójstwo Gotarda z Szamot (ZR nr 1495); 1484 Świętka córka zm. Stanisława z Cedrowic w z. czer.,
ż. Mikołaja Sorpitki z P. (MK 18, 13v); 1487 szl. Stanisław z P., Jan z P. (AC 2 nr 1863 n.); 1488 Jan syn zm. Tomasza
z P. zapisuje Trojanowi z P. płosę, położoną między miedzami Trojana i Wielka, należącą do niego i jego siostry Barbary (Tarcz. 3, 275); 1488 Jan syn zm. Tomasza z P. zastawia swej siostrze Annie 2 cz. w P. (Tarcz. 3, 281); 1488 Trojan, Piotr z synami Mikołajem i Janem oraz Szymon, w imieniu swoim i swego br. Leonarda, ręczą spokój Mikołajowi Sorpitce w dziale roli w P.; części Pawłowska i Jakuszowska w tym dziale; w dziale Malinie części Jakuszowska i Dasiowska, zaczynając od Łomn aż do kamienia wielkiego leżącego w końcu roli tegoż Mikołaja (Tarcz. 3, 285); 1488 Małgorzata wd. po Bernardzie z P. z synem Andrzejem zastawia Trojanowi
z P. dział siedliczny (z wyłączeniem siedliska) i inny dział w łąkach (Tarcz. 3, 292); 1492 szl. Sorpitka, Trojan, Jan
i Jakub z P. uczestnicy nieudanej ugody z Mrokowskimi w Nadarzynie (AC 2 nr 1886); 1493 Małgorzata
c. Trojana z P., ż. Jana Kiełcza z Krośni (MK 18, 83v); 1496 Mikołaj z Ryni sprzedaje Mikołajowi z P. swe pr. do Ryni za 30 kóp gr w półgr (MK 9, 208; MK 18, 98v); 1498 szl. Leonard syn zm. Szymona z P. zapisuje swej
ż. Katarzynie, c. Bartosza z Piorunowa w z. soch. 18 kóp gr na 1/2 swoich dóbr (Tarcz. 3, 543v); 1499 zakład 50 kóp gr w P. (Tarcz. 3, 557);

1500 szl. Mikołaj Załuka z P. (ZR nr 1845); 1507 szl. Andrzej syn zm. Bernarda z P. zapisuje swej żonie [NN],
c. zm. Jana z Gurby w z. raw. 10 1/2 kopy gr w półgr na 1/2 swoich dóbr (Tarcz. 4, 397); 1508 szl. Jan Daniewski
z P., Anna wd. po Janie Wielkowicu z P., Jan syn Macieja Wielka z P. (ZR nr 1974, 1975); 1511 Barbara [z Ryni]
ż. Mikołaja Parula (MZH nr 896); 1513 Andrzej Biernatowic z P., Lenart Tomkowic z P. (ZR nr 2148); 1517 Parul
[z P.?] sługa Jana Ojrzanowskiego uczestniczy w najeździe szlachty z poddanymi na dobra tarczyńskie prep. koleg. warsz. (MZH nr 947); 1520 Abraham z P., jego ż. Dorota [c.] zm. Marcina z Płochocina (MK 32, 115v); 1520 Łukasz i Jakub ss. zabitego Jana Tworkowica, Sasin Wielkowic z P. (ZR nr 2252); 1524 Marcin Drogoński zobowiązuje się oprawić 20 kóp gr posagu [córki albo krewnej] na całości swoich dóbr w P. aż do czasu wypłaty (ZR nr 2297); 1528 wieś szl. bezkm. (ASK I 27, 424v); 1534 Stanisław syn Jurkowy z P. (ZR nr 2543); 1534 Jakub Sorpitka z P. (ZR nr 2544); 1536 Zygmunt Parul sprzedaje 1 grz. czynszu rocznego z P. za 10 kóp gr,
a 1537 Jakub Sorpitka Parul sprzedaje 1 1/2 grz. tego czynszu za 15 kóp gr z przeznaczeniem na ołtarz w kośc. par. w Tarczynie (Knap.mps 687); 1540 Katarzyna matka Mikołaja Sowczyca z P. (ZR nr 2591); 1563 Mikołaj
i Jakub ss. Abrahama, Jakub i Stanisław ss. Tomasza, Jan zw. Wodny, Wojciech Najeżonek, Stanisław Gregorek Parulowie h. Ogończyk z P. (MH 9, 40); 1580 pobór z 18 działów szl. bezkm. i 2 młynów o 1 kole własności Młochowskich (ŹD 288-289); 1633 Wojciech Parulski h. Jastrzębiec [z P.?] (Wittyg 233); 1790 P. i Garbatki
z młynem (TarDym.); XIX w. wieś P. ma 452 mr., tj. 15 włók (SG 7, 870).

4. 1428 czynsz książ. z P. po 12 gr pras. z 1 wł. os. (PP 5 nr 737).
5. 1406 Wojciech bp pozn. przeznacza dochody w P. dla kościoła par. w Tarczynie na utrzymanie wikariusza wiecz. ustanowionego w zastępstwie prepozyta kap. warsz. (Kwiat. 66); 1603 dzies.
   z P. należą do kośc. par. w Tarczynie (Vis. 1603, 113; ŁOp. 3, 233).
6. 1422-61 Jan syn Macieja z P.: 1422 podpisek warsz. (Warsz. 1, 34; ZR s. XXI); 1426 tenże Jan subdiakon, wikariusz w koleg. warsz. (z dochodem 1 grz. srebra) uzyskuje prowizję pap. na kośc. par.
   w Mszczonowie (z uposażeniem 8 grz. srebra) (BulPol. 4 nr 1654); 1428 wikariusz koleg. warsz. (PP 5 nr 737); 1432 wzmianka, że tenże Jan [jako pisarz] sporządził wypis z przyw. żyd. (Warsz. 2, 97); 1437-61 tenże pleb. w Tarczynie (NowDzieje 2, 527; MK 4, 37).

1449 Szczepan syn Mikołaja z P., 1507 Jan syn Mikołaja z P., 1530 Stanisław syn Mikołaja z P., 1541 Jan syn Stanisława z P., studenci Uniw. Krak. (MUK 1 nr 49e/032, 1507e/009, MUK 2 nr 1530e/047, 1541e/ 073).