Ikona Facebook Kontrast:   normalny wysoki  |  obrazy:   kolorowe czarno-białe  |  Normalny układ strony Szeroki układ strony  |  A- A A+
kontakt: tel. 22 729 89 15   /   e-mail: nok@nok.pl
BIP Ustawienia dostępności

Parole historia

Publikacja autorstwa Dominiki Magłowskiej.

 

 

Wieś Parole - gmina Nadarzyn

 

Historia miejscowości – mapy i źródła dziejowe

Średniowieczne pradzieje osady szlacheckiej PAROLE


Miejscowość Parole (dawniej nazywana Parule) powstała wraz z pierwszym osadnictwem w dorzeczu Utraty. Na przełomie XIV i XV wieku osada już należała do drobnej szlachty mazowieckiej, jak podają zapiski z Księgi Ziemi Czerskiej z lat 1404 – 1425. (Czer. nr 20 i 39)

 

 

Na mapach Atlasu Historycznego Polski, obrazujących osadnictwo na Mazowszu w XVI wieku, miejscowość Parole (pod nazwą Parule) jest zaznaczona jako osada we własności prywatnej szlacheckiej, usytuowana nad rzeką Mrową (obecna rzeka Utrata), na szlaku handlowym prowadzącym z miasta powiatowego Błonia, przez Brwinów i Nadarzyn do miasta powiatowego Tarczyna. Administracyjnie Parole przynależały do dawnej Ziemi Warszawskiej i do Powiatu Tarczyńskiego.

 

PAROLE W XV WIEKU

 

Średniowieczne pradzieje osady szlacheckiej (1406 – 1499 r.)

Dzieje Paroli sięgają czasów pierwszego osadnictwa nad Utratą. Na przełomie XIV i XV wieku osada już istniała - a więc możliwe, że założono ją w II połowie XIV wieku. Prawdopodobnie książę mazowiecki darował wioskę Parole jednemu ze swych wojów i tak trafiła ona w poczet lokalnych osad szlacheckich - podobnie jak Młochów, Mroków czy Rusiec, będący dawną siedzibą rodu Nadarzyńskich herbu Radwan, (rodu wywodzącego się jeszcze ze średniowiecznego rycerstwa). Pierwsza pisana wzmianka o Parolach (dawna nazwa to PARULE) pochodzi z 1406 roku – tak podają źródła historyczne, na które powołują się naukowcy

z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk w opracowaniu pt.: Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Z badań naukowców PAN wynika także, że Parole (dawniej Parule) od 1416 roku figurują w zapisach tzw. Metryk Koronnych (zespół w AGAD 3, 52v) jako osada szlachecka w Ziemi Warszawskiej, w powiecie Tarczyńskim.

 

KSIĘGA ZIEMI CZERSKIEJ Z LAT 1404 – 1425:

W Księgach Czerskich wspomina się szlachetnego Macieja i Jana Wachlewiczów z Paroli oraz Piotra Parula (z Pilchtowa) - świadczą oni w sądzie Ziemi Czerskiej.

 

ZAPISY METRYK KORONNYCH z 1416 i 1417 roku:

W Metrykach Koronnych opisano sprzedaż ziemi w Parolach w XV wieku. W 1416 roku szlachetny Maciej Wachlewic z Paruli sprzedał Piotrowi z Pilchtowa swą część ziemi w Parulach za 100 kop groszy praskich, przyrzekając cesję matki i sióstr. Zaś w roku 1417 wyżej wspomniany Maciej i Jan Wachlewiczowie z Paroli sprzedają Jakuszowi i Dadźbogowi z Paroli część swego działu w Parolach.

 

METRYKA KSIĘSTWA MAZOWIECKIEGO:

Księga z lat 1417-1429, wspomina, że w roku 1428 szlachetny Piotr z Paroli z synem Tomaszem tracą na rzecz Jana z Paroli (wikariusza kolegiaty warszawskiej) swe dobra dziedziczne w Parolach, zastawione niegdyś temuż Janowi na 33 kopy groszy. Książę Mazowiecki Janusz I daje Janowi z Paroli na jego dobra parolskie prawa niemieckie.

GRANICE OSADY PAROLE

XV wiek

 

PAROLE W LATA 1428 – 1456:

W latach 1428 – 1433 ziemie w Parolach podzielone były pomiędzy lokalną szlachtę. Istniała część osady Parole zwana Gawłów sięgająca od granic Mrokowa aż do Krakowian (PP 5 nr 674) oraz istniała części Paroli zwane: Siedliczna, Gawłowska, Osiekowo i Ośniczna (PP 6 nr 494). W 1444 roku zostaje opisana i wydzielona część Paroli z sadzawką – zaczynająca się od kąta granicy Żabiego, w stronę granic Mrokowskiego i Jana Suchodolskiego (MK 3, 302); W roku 1456 Parole graniczą z Młochowem Regnolda (ZR nr 1041)

 

PODZIAŁ GRUNTÓW ZIEMSKICH
W PAROLACH W 1488 ROKU:

 

I część Paroli  sięga od drogi do Ruśca aż do rzeki Utraty (Tarcz. 3, 275);

 

II część Paroli - rozciąga się od łąk Osieczne do granic krakowiańskich (Tarcz. 3, 281);

 

III część Paroli sięga od granic krakowiańskich do Łomn (Tarcz. 3, 281);

 

IV cześć Paroli to dział roli zwany Osieczna od granicy krakowiańskiej do granicy
                                       mrokowskiej, w tymże dziale jest część Pawłowska i Jakuszowska;

 

V cześć Paroli to tzw. dział Malinie z parcelami Jakuszowska i Daszowska leżącymi
                                     od Łomn do wielkiego kamienia (Tarcz. 3, 285);

VI część Paroli to dział Siedliczny od drogi rusieckiej do rzeki Utraty (Nrowy, Mrowy)

VII dział Paroli leży w łąkach - od łąk osiecznych do drogi krakowiańskiej, o czym 
                                        świadczą zapiski ksiąg tarczyńskich (Tarcz. 3, 292);

 

PAROLE W XV wieku – ludność

Materiały pochodzą ze „Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu”

/ opracowanie zbiorowe naukowców z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk

Wypiski z dziejów osady Parole – XV w.

ROK 1406 >>> Wojciech, biskup poznański, przeznacza dochody z Paroli dla kościoła parafialnego w Tarczynie na utrzymanie wikariusza wieczystego ustano-wionego w zastępstwie prepozyta Kapituły Warszawskiej (Kwiat. 66);


LATA 1422 - 1461 >>> historia Jana z Paroli: Jan z Paroli (syn Macieja z Paroli) w roku 1426 zostaje wikariuszem w Kolegiacie Warszawskiej (z dochodem 1 grzywny srebra), potem uzyskuje prowizję papieską na kościele parafialnym w Mszczonowie (z uposażeniem 8 grzywien srebra). W 1428 zostaje wikariuszem kolegiaty warszawskiej, a w 1432 roku jest wzmianka, że tenże Jan jest pisarzem. Od roku 1437 do roku 1461 tenże Jan

z Paroli jest plebanem w kościele parafialnym w Tarczynie.

ROK 1428 >>> Szlachta z Paroli płaci czynsz książęcy dla księcia Mazowieckiego, który wynosi po 12 groszy praskich od każdej włóki zasiedlonej (źródło: Metryka Księstwa Mazowieckiego z lat 1417-1429)

 

LATA 1430 – 1432 >>> W tekstach źródłowych odnajdujemy wzmianki o mieszkańcach Paroli, którymi byli m.in.: Jakusz z Paroli (Warsz. 2, 54); Parul Gołąb i Dasz z Paroli (Warsz. 2, 103); Dorota żona Stanisława z Parli (Warsz. 2, 106).
W 1432 r. Mrocław z Wierzuchowa wynajął Marcinowi z Jeżewa (podsędkowi zakroczymskiemu) dział Paroli należący do Małgorzaty Parulowej (Warsz. 2, 115).

ROK 1438 >>> Źródła podają, że szlachetna Aleksandra, córka Macieja z Paroli (żona Stanisława

z Brzumina) kwituje swoich braci - księdza Jana z Paroli, plebana w Tarczynie i Piotra z Paroli

z zadośćuczynienia za dobra (Metryki Koronne 4, 37).


ROK 1444 >>> Szlachetny Jakusz z Paroli swoją część osady Parole z sadzawką sprzedaje Maciejowi Kędzierzawemu z Paroli za 12 kop groszy oraz ręczy spokój za swoich synów Piotra i Macieja oraz brata Dasza (Metryk Koronne 3, 301v).

Wypiski z dziejów osady Parole – XV w.

ROK 1449 >>> Źródła podają, że w owym roku spisano zakład w Błoniu pomiędzy szlachetnym Janem

z Paroli a Wisławem z Wąsów h. Łada (MZH nr 63).

LATA 1449 >>> historie mieszkańców Paroli: Szczepan, syn Mikołaja z Paroli jest studentem Uniwersytetu Krakowskiego.

 

ROK 1452 >>> Źródła podają, że w owym roku spisano zakład w Tarczynie między Daszem z Paroli herbu Dowała oraz Brzunińskimi herbu Miedźwiada.

ROK 1468 >>> W owym roku spisano zakład pomiędzy Janem z Gąsek herbu Zaręba, a Trojanem, Janem

i Mikołajem z Paroli herbu Dowała (MZH nr 296).

ROK 1474 >>> Źródła podają, że w owym roku spisano zakład pomiędzy panem Mikołajem z Łosia herbu Rogala, a Parulami h. Dowała z Paroli (MZH nr 454).

 

ROK 1479 >>> Źródła podają, że Trojan z Paroli został lokalnym rozjemcą. Miał też kmiecia o imieniu Piotr, co świadczy o tym, że szlachta parolska w XV wieku miała poddanych i kmieci, którzy pomagali w uprawie roli (ZR nr 1493).

ROK 1480 >>> Źródła podają, że Mikołaj syn Trojana z Paroli oskarżony jest o zabójstwo Gotarda z Szamot – nie wiadomo jak sprawa się zakończyła

(ZR nr 1495).

ROK 1484 >>> Szlachetna Świętka z Paroli, córka zmarłego Stanisława z Cedrowic w Ziemi Czerskiej , zostaje żoną Mikołaja Sorpitki z Paroli (MK 18, 13v).

ROK 1488 >>> Trojan, Piotr z synami Mikołajem i Janem oraz Szymon, w imieniu swoim i swego brata Leonarda, ręczą spokój Mikołajowi Sorpitce – przyrzekają nie wszczynać sporów granicznych o działy roli

w Parolach: dział z częścią Pawłowską i Jakuszowską, dział Malinie z częścią Jakuszowską i Dasiowską, zaczynając od Łomn, aż do kamienia wielkiego leżącego w końcu roli tegoż Mikołaja.


Wypiski z dziejów osady Parole – XV w.

 

ROK 1488 >>> Małgorzata, wdowa po Bernardzie z Paroli, z synem Andrzejem zastawia Trojanowi z Paroli dział rolny Siedliczny (z wyłączeniem siedliska) i inny dział w łąkach (Tarcz. 3, 292);

ROK 1492 >>> Szlachetny Sorpitka, Trojan, Jan i Jakub z Paroli uczestniczą w nieudanej ugodzie sporu

z Mrokowskimi w Nadarzynie (AC 2 nr 1886);

ROK 1493 >>> wzmianki o mieszkańcach Paroli: Małgorzata, córka Trojana z Paroli, zostaje żoną Jana Kiełcza

z Krośni; w 1496 roku Mikołaj z Ryni sprzedaje Mikołajowi z Paroli swe prawa do Ryni za 30 kop groszy.

ROK 1498 >>> Szlachetny Leonard syn zmarłego Szymona z Paroli zapisuje swej żonie Katarzynie (córce Bartosza z Piorunowa w Ziemii Sochaczewskiej) majątek w wysokości 18 kop groszy na 1/2 działu swoich dóbr (Tarcz. 3, 543v).

 

 

PAROLE W XVI WIEKU

W opracowaniu Adolfa Pawińskiego Polska XVI Wieku pod względem Geograficzno-Statystycznym opisana (Źródła Dziejowe, tom XVI) autor przedstawił spis osad i miast Mazowsza oraz właścicieli ziemskich wg. spisów podatkowych i parafialnych z końca XVI wieku / ok. 1580 roku.
Znajdujemy tam informacje o osadzie Parole (dawniej Parule):

 

Pod koniec XVI wieku w Parolach było 18 działów szlacheckich bezkmiecych (gospodarstw) i dwa młyny

o 1 kole własności Młochowskich.

Parole należały do Parafii w Tarczynie. W zakresie przynależności administracyjnej Parole znajdowały się:

  • w Województwie Mazowieckim
  • w Ziemi Warszawskiej (tzw. Dystrykcie Warszawskim)
  • w Powiecie Tarczyńskim.

Do czasów rozbiorów Polski osada była więc administracyjnie poza obrębem Powiatu Błońskiego, do którego należał wówczas Nadarzyn.

 

Wypiski z dziejów osady Parole / XVI w

Materiały pochodzą ze „Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu” / opracowanie zbiorowe naukowców z Instytutu Historii PAN.

ROK 1500 >>> Źródła wspominają szlachetnego Mikołaj Załuka z Paroli 

 

ROK 1507 >>> szlachetny Andrzej syn zmarłego Bernarda z Paroli zapisuje swej żonie (córce Jana z Gurby

w Ziemii Rawskiej) 10 i 1/2 kopy groszy na 1/2 swoich dóbr Parolskich (Tarcz. 4, 397);

 

ROK 1508 >>> wzmianki o mieszkańcach Paroli: szlachetny Jan Daniewski z Paroli, Anna wdowa po Janie Wielkowicu z Paroli; Jan syn Macieja Wielka z Paroli.

 

ROK 1513 >>> mieszkają w Parolach: Andrzej Biernatowic z Paroli; Lenart Tomkowic; Barbara z Ryni (żona Mikołaja Parula).

 

ROK 1517 >>> Parul z Paroli (sługa Jana Ojrzanowskiego) uczestniczy w najeździe szlachty z poddanymi na dobra tarczyńskie prepozyta Kolegiaty Warszawskiej.

 

ROK 1520 >>> wzmianki o mieszkańcach Paroli: Abraham z Paroli i jego żona Dorota (córka Marcina

z Płochocina); Łukasz i Jakub synowie zabitego Jana Tworkowica; Sasin Wielkowic z Paroli.

 

ROK 1524 >>> Marcin Drogoński zobowiązuje się oprawić 20 kop groszy posagu córki na całości swoich dóbr w Parolach, aż do czasu wypłaty.

 

ROK 1528 >>> Parole to wieś szlachecka bezkmieca (tak podają źródła; Archiwum Główne Akt Dawnych – patrz: Archiwum Skarbu Koronnego, rejestry poborowe)

 

ROK 1534 >>> w Parolach mieszkają m.in.: Stanisław syn Jurkowy z Paroli oraz Jakub Sorpitka z Paroli.

 

ROK 1536 >>> Zygmunt Parul sprzedaje 1 grzywnę czynszu rocznego z Paroli za 10 kop groszy, a w roku 1537 niejaki Jakub Sorpitka Parul sprzedaje 1 i 1/2 grzywien tego czynszu za 15 kop groszy z przeznaczeniem na ołtarz w Kościele Parafialnym w Tarczynie (Knap.mps 687).

 

LATA 1530 - 1541 >>> historie mieszkańców Paroli: Jan i Stanisław, (synowie Mikołaja z Paroli) oraz Jan (syn Stanisława z Paroli) są studentami Uniwersytetu Krakowskiego.

 

ROK 1563 >>> W rejestrach poborowych do wojska figurują: Mikołaj i Jakub synowie Abrahama z Paroli; Jakub i Stanisław synowie Tomasza z Paroli; Jan z Paroli zwany Wodny; Wojciech Najeżonek; Stanisław i Gregorek Parulowie h. Ogończyk z Paroli (źródło: Rekognicjarz poborowy ziemi warszawskiej z 1563 r. / MH 9, 40);

 

ROK 1580 >>> majątek osady Parole stanowiło 18 osobnych działów ziemi rolnej i dwa młyny. Na podstawie ksiąg poboru podatku wiadomo, że opłacano podatki z 18 działów szlacheckich bezkmiecych

i 2 młynów o 1 kole własności Młochowskich.

 

Poniżej: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Źródła Dziejowe str. 288-289);

Wykaz właścicieli ziemi w osadzie Parole (Parule) w 1580 roku.

Wg. wykazów zawartych w opracowaniach Adolfa Pawińskiego pt.:
„Polska XVI Wieku pod względem Geograficzno-Statystycznym”

OSADA PAROLE (dawna nazwa: PARULE)

Wykaz szlachty zagrodowej w XVI wieku / ok. 1580 roku:

  1. Szlachetna Druziana po Janie Wodnym z Paroli posiada ¼ łana
  2. Szlachetny Laurencjusz Daniewczik z synem Stanisławem ma udział ¼ łana
  3. Szlachetny Jakub i Stanisław Tomkowicze z Paroli posiadają ¼ łana
  4. Szlachetny Piotr Trzaska z Paroli z synami swoimi ma po Janie z Paroli ¼ łana
  5. Szlachetny Paweł po Mikołaju Grzegorek z Paroli posiada 1/8 łana
  6. Szlachetny Marcin Najezionek z Paroli posiada 1/8 łana
  7.  Szlachetny Mikołaj Wilk z Paroli posiada 1/8 łana
  8. Szlachetny Albert po Mikołaju Grzegorek posiada 1/8 łana
  9. Szlachetny Gabriel Grzegorek po Jakubie z Paroli posiada ¼ łana
  10. Szlachetni Jan i Hieronim Klimkowie z Paroli posiadają ¼ łana
  11. Szlachetny Paweł Rusiecki z Ruśca ma udział po Jakubie Sorpitka i część po
      Brulniskiej i posiada razem ½ łana i ogród

 

  1. Szlachetny Stanisław Żowczik z Paroli posiada ½ łana i ogród
  2. Szlachetny Stanisław po Józefie Grzegorek z Paroli posiada ¼ łana
  3. Szlachetny Jakub z Wincentym Pakoss z Paroli posiadają ¼ łana
  4. Szlachetny Albert po Mikołaju Grzegorek z Paroli posiada 1/8 łana
  5. Szlachetny Bartłomiej Młochowski posiada w Parolach młyn o jednym kole
  6. Szlachetna Dorota wdowa po Janie Młochowskim ze swoimi synami
      posiada w Parolach młyn o jednym kole

Szlachta zagrodowa łac. propriae culturae - ten łaciński zwrot, używany w dawnych księgach podatkowych, oznacza, że w Parolach zamieszkiwała niezamożna szlachta, tzw. szlachta zagrodowa, która nie miała poddanych i sama uprawiała ziemię.

PAROLE W XVI w. - Ludność

Grunty rolne osady Parole w XVI wieku wynosiły razem ok. 3 łanów.
W wyniku wielokrotnych podziałów ziemi pomiędzy kolejnych spadkobierców, nastąpiło tzw. rozdrobnienie szlacheckiej własności ziemskiej. W obrębie osady Parole powstały liczne i stosunkowo małe gospodarstwa, z których trudno było utrzymać się szlachcie zagrodowej. Ok. 1580 roku w Parolach było 17 lub 18 właścicieli ziemi - każdy szlachcic zagrodowy miał nieduży obszar (dział) rolny o powierzchni od 1/8, do ¼ lub  ½ łana. W XVI wieku drobna szlachta (tzw. propriae culturae) nie miała parobków, kmieci ani poddanych, a więc sama uprawiała ziemię na własny użytek, korzystając także z możliwości sprzedaży płodów rolnych i ziarna np.: do młyna lub na targach w Nadarzynie lub Tarczynie.

 

Spis szlachty zagrodowej z XVI wieku wskazuje, że w 1580 roku
w Parolach były aż dwa niezależne młyny wodne na rzece Utracie.

Właścicielem jednego młyna był szlachetny Bartłomiej Młochowski z pobliskiego Młochowa,  a drugi młyn należał do spadkobierców po Janie Młochowskim, czyli do wdowy Doroty Młochowskiej i jej synów. Rodzina posiadająca młyn była lepiej sytuowana niż pozostała szlachta - młyn przynosił bowiem dodatkowe dochody. Poza tym Młochowscy posiadali ziemie w rodzinnym Młochowie, w Daniewicach i Młochówku (zwanym też Starą Wsią) oraz w Parolach.

 

Największe gospodarstwa w Parolach w XVI wieku posiadali:

Szlachetny Paweł Rusiecki z Ruśca - ½ łana ziemi uprawnej i ogród (warzywny), oraz szlachetny Stanisław Żowczik z Paroli - właściciel ½ łana ziemi rolnej z ogrodem warzywnym.

 

PAROLE W XVII I XVIII wieku

ROK 1603 (XVII w.) dziesięciny z Paroli odprowadzano do kościoła parafialnego w Tarczynie (Akta Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu, mikrofilm nr 68 w BIH PAN w Warszawie)

 

ROK 1633 (XVII wiek) - źródła wymieniają Wojciecha Parulskiego h. Jastrzębiec z Paroli jako właściciela osady Parole (W. Wittyg, Nieznana szlachta polska i jej herby, Kraków 1908)

 

W XVII i XVIII wieku nastąpiła masowa komasacja własności ziemskiej na terenach podwarszawskich. Majątki drobnej szlachty mazowieckiej wykupywali możniejsi i bardziej wpływowi przedstawiciele lokalnej szlachty oraz magnaci - tworząc DOBRA ZIEMSKIE Z GOSPODARKĄ FOLWARCZNĄ (opartą na pracy pańszczyźnianej ludności wiejskiej). Jak długo szlachta parulska utrzymała swoje ziemie i kto został nowym właścicielem Paroli? Do jakiego większego majątku ziemskiego włączono ziemie osady Parole w XVII lub XVIII wieku ? Może dalsze źródła i mapy pomogą nam to ustalić …..

 

ROK 1790 (XVIII wiek) - źródła wspominają, że w 1790 roku w ewidencji tzw. dymów istniała miejscowość Parole i Garbatki z młynem, ale czy była to osada przyłączona do większego majątku ziemskiego (np.: do Dóbr Nadarzyńskich lub Młochowskich), czy osada samodzielna – tego nie wiadomo.

(patrz: Taryfa dymów z lat 1789, 1790, rps w Pracowni Atlasu Historycznego Polski, IH PAN w Warszawie).

 

PAROLE W XIX wieku

ROK 1827 – wieś Parole: Województwo Mazowieckie, Obwód Warszawski, Powiat Błoński, parafia Tarczyn; rodzaj własności - wieś prywatna; ilość domów: 20 domów; ludność ogółem: 128 osób; odległość od najbliższego miasta – 4 km.

ROK 1880 >>>> wieś Parole w powiecie Błońskim, w gminie Młochów, parafia Tarczyn. Osada ma 452 morgów ziemi, tj. 15 włók ziemi włościańskiej. Osadę zamieszkuje 245 osób (kobiety i mężczyźni). Widać wyraźnie wzrost liczby ludności w porównaniu z rokiem 1827. / informacje ze Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski i W. Walewski, t. 1-15, Warszawa 1880-1902 / SG 7, str. 870).

 

 Fragment ze Słonika geograficznego:

Mapy z początku XIX wieku z zaznaczoną miejscowością Parul (obecnie Parole), leżącą na szlaku komunikacyjnym pocztowym pomiędzy Nadarzynem a Tarczynem.

 

Mapy z końca XIX wieku z zaznaczoną miejscowością Parul (obecnie Parole) – na mapie widać nowe szlaki komunikacyjne, których rozwój zmarginalizował znaczenie Paroli (trasa z Warszawy do Raszyna i dalej przez Tarczyn na południe Polski ominęła Parole).

 

XIX w. / wieś Parole w obrębie Gminy Młochów

 

Notka o Młochowie pochodzi ze „Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i ziem słowiańskich” – Parole wymienione są tu jako wieś należąca do Gminy Młochów. Gminę Młochów powołano po 1863 roku,
a więc po uwłaszczeniu chłopów. >>>
Wraz z reformą uwłaszczeniową ludność wiejska na własność otrzymała pola uprawne, ziemie oraz domy, które dotychczas tylko dzierżawiła. Wraz z reformą właściciele większych majątków ziemskich (tj. Dobra Młochowskie) stracili cześć terenów rolnych

i wsie leżące dotychczas w obrębie ich posiadłości. Przywrócenie własności chłopskiej wymusiło nowy podział administracyjny - powołano GMINY, w skład których weszły osady ludności wiejskiej i okrojone majątki ziemskie.

 

Czy przed reformą uwłaszczeniową Parole należały do Majątku Ziemskiego Młochów ???

 

Ostatnia wzmianka o Parolach, jako osadzie we własności Wojciecha Parulskiego herbu Jastrzębiec z Paroli, pochodzi z 1633 r. Potem jest dziura w dokumentacji archiwalnej. W XVIII i XIX wieku Parole są już wsią prywatną – nie wiemy jednak jak doszło do tej przemiany. Tak naprawdę mamy jedynie wskazówki ze słowników, map oraz tabel statystycznych, które mogą sugerować, że w XVII lub XVIII wieku osadę Parole kupili (od dawnej szlachty parulskiej) nowi właściciele i to oni przekształcili osadę w wieś, której ludność trudniła się uprawą roli.

Jest bardzo prawdopodobne, że w XVII lub XVIII wieku osadę Parole kupiła szlachta z sąsiedniego majątku ziemskiego np.: z pobliskiego Młochowa (rodzina Potrykowskich lub Sobolewskich) Bardzo możliwe, że w ten sposób Parole przyłączono do tzw. Dóbr Ziemskich Młochów.

Warto zajrzeć do ksiąg wieczystych Majątku Ziemskiego Młochów, aby to zbadać !!!


                                                                                      Opracowanie i redakcja: Dominika Małgowska

POZNAJ HISTORIĘ SWOICH SĄSIADÓW


Dzieje Młochowa na przestrzeni wieków – KALENDARIUM:

1406 r. – Pierwsze wzmianki o Młochowie (tak jak w przypadku Paroli) - Biskup Poznański Wojciech przeznacza dochody w Młochowa dla kościoła w Tarczynie

1439 r. - książę Bolesław IV daje prawa chełmińskie (lokacji nowych wsi na prawie chełmińskim) braciom Andrzejowi, Grabi i Jakubowi z Czarnowa na ich części w Młochowie z czynszem książęcym od każdej jednej włóki osiadłej przez kmieci oraz zwalnia odbiorców od kar sądowych.

1452 - 1468 r. - Andrzej syn Pawła z Młochowa - student Uniwersytetu Krakowskiego

1484 - 1499 r. - Jan syn Mikołaja z Młochowa/kleryk diecezji pozn; notariusz publiczny

1497 r. -  szlachetny Jan z Młochowa

1497 r. – szlachetny Paweł Buka z Młochowa

1523 r. - książęta mazowieccy Stanisław i Janusz III dają prawo nieodpowiednie i zwolnienie od kar sądowych Janowi Buce z Młochowa na prośbę jego krewnego Wawrzyńca z Prażmowa (kasztelana zakroczymskiego).

1524 r. - Mikołaj z Mrokowa (syn zm. Marcina kaszt. Warszawskiego) zastawia za 16000
florenów swe dobra, m. in. Młochów, Hieronimowi z Łaska (woj. sieradzkiemu) 1526 r. - Jan (syn zmarłego Pawła Buki) z Młochowa sprzedaje z prawem odkupu czynsz roczny z Młochowa klasztorowi Ś. Marcina

w Warszawie

1529 r. - Stanisław Mrokowski posiada Daniewice i Młochów

1531 r. - panowie Nadarzyńscy za pomocą listu wystawionego przez książąt mazowieckich  Stanisława

i Janusza III, próbują udowodnić swoje prawa do Daniewic i Młochowa

1557 r. - Jan Młochowski dziedzic na Młochowie, Daniewicach i Starej Wsi [Młochów Stary]

1563 r. Właściciele młochowscy: Jan i Bartłomiej Młochowscy h. Belina z Młochowa oraz Walenty Młochowski h. Szeliga

1584 r.  - Młochowscy h. Belina – ich podaje się jako ostatnich przedstawicieli lokalnej szlachty Młochowskiej (koniec XVI wieku). Potem Młochów w XVII wieku  zmienia właścicieli (tak jak Parole ?) – osadę kupuje rodzina Potrykowskich


XVII w. -  Młochów z przyległościami kupują Potrykowscy.

XVIII w. - Ok 1750 roku Młochów należy do rodziny Sobolewkich. Walenty Sobolewski  w latach 1804- 1810 wznosi Pałac w Młochowie wg. projektu Jakuba Kubickiego.
Niezależnie od pałacu istnieje też wieś i folwark Młochów / w 1827 roku jest tam 20 domów, 207 osób.

XIX w. -   Ok. 1835 roku właścicielami dóbr Młochowskich zostają Kwileccy, potem Zawiszowie poprzez ślub Marii Kwileckiej (dziedziczki Młochowa) z Janem Zawiszą (właścicielem Czubina). Ich córka Magdalena poślubia Mikołaja Radziwiłła.

XX w. -     Od roku 1910 Młochów należy do Magdaleny Radziwiłłowej (córki Zawiszy). W 1935 roku Młochów kupił Eryk Kurnatowski herbu Łodzia.

 

Źródła: http://www.slownik.ihpan.edu.pl/

 

PARULE  (Parole) (1406 Parule) 6 km na N od Tarczyna, od XVIII w. Parole.

  1. 1416 distr. warsz. (MK 3, 52v); 1536 pow. tarcz. (ASK I 27, 401); 1580, 1603 par. Tarczyn (ŹD 288-289; Vis. 1603, 112v); II poł. XVI w. pow. tarcz. (AHPMaz. 2, 202).
  2. 1428 dział w P. zwany Gawłów od gran. Mrokowa do Krakowian (PP 5 nr 674); 1433 częściw
    P. Siedliczna, Gawłowska, Osiekowo i Ośniczna (PP 6 nr 494); 1444
    cz. w P. zaczynając od kąta granicy Żabiego w stronę granic Mrokowskiego i Jana Suchodolskiego,
    z sadzawką (MK 3, 302); 1456 P. graniczą z Młochowem Regnolda (ZR nr 1041); 1488 cz. w P. od drogi do Ruśca aż do rz. Nrowy (Tarcz. 3, 275); 1488 cz. w P. od łąk Osieczne do gran. krakowiańskich, inna cz. od gran. krakowiańskich do Łomn (Tarcz. 3, 281); 1488 dział roli w P. zw. Osieczna od gran. krakowiańskiej do gran. mrokowskiej, w tymże dziale cz. Pawłowska i Jakuszowska; w dziale Malinie cz. Jakuszowska
    i Daszowska leżące od Łomn do wielkiego kamienia (Tarcz. 3, 285); dział siedliczny, od drogi rusieckiej do rz. Nrowy; inny dział w łąkach od łąk osiecznych do drogi krakowiańskiej (Tarcz. 3, 292); 1580 dwa młyny, 1790 młyn → p. 3.
  3. Włas. szlach. 1407 Maciej Wachlewic i Piotr z P. świadczą w sądzie z. czer. (Czer. nr 20); Jan Wachlewic
    z P. (Czer. nr 39); [1416] Maciej z P. sprzedaje Piotrowi z Pilchtowa [Pilitowa] swą cz. w P. za 100 kóp gr pras., przyrzekając cesję matki i sióstr (MK 3, 52v); [1417] Maciej i Jan z P. sprzedają Jakuszowi
    i Dadźbogowi z P. cz. swego działu w P. za 40 kóp gr posp. (MK 3, 63); 1421 Mikołaj z P., Jakub
    z P. (Warsz. 1, 8v, 9v); 1422 Gołąb z P. (Warsz. 1, 20); 1422-61 Jan syn Macieja z P. → p. 6; 1422 Jakub Gąska Parul (Warsz. 1, 39v); 1425 Jan i Piotr bracia z P., szl. Mikołaj z P. (Warsz. 1, 195v); 1426 Mikołaj Golian
    z P. (Warsz. 1, 216v); 1426 Maciej Kędzierzawy z P., Jan z P. i z Młochowskiej Woli, Stanisław z P. (Warsz.
    1, 221); 1427 w dobra Jakuba z P. mają być wwiązani Filip ze Szczaków i Piotr z Otrębus (WarszDis.
    1, 225v); 1428 Grzegorz z P. sprzedaje Michałowi i Mikołajowi braciom z P. dział w P. za 11 kóp gr posp. (PP 5 nr 674); 1428 Piotr z P. z synem Tomaszem tracą na rzecz Jana z P. wikariusza koleg. warsz. swe dobra dziedz. w P. zastawione niegdyś temuż Janowi w 33 kopach gr; ks. Janusz I daje mu na jego dobra pr. niem. (PP 5 nr 737); 1428 Dadźbog z P. (WarszDis. 1, 175v); 1429 Piotr Szepioto z P., Andrzej z
    P. (Warsz. 2 k. 41, 47); 1430 Włościbor z P. (WarszDis. 1, 25v); 1430 Jakusz Parul (Warsz. 2, 54); 1432 Parul Gołąb
    i Dasz z P. (Warsz. 2, 103); 1432 Dorota żona Stanisława z P. (Warsz. 2, 106); 1432 Mrocław
    z Wierzuchowa wynajął Marcinowi [z Jeżewa] podsędkowi zakr. dział Małgorzaty Parulowej (Warsz.
    2, 115); 1432 szl. Dorota ż. Jakuba z P. (Warsz. 2, 122); 1432 Jakub z P. winien jest 1 kopę gr i 1 rączkę miodu Jakubowi
    i Aleksandrowi Żydom warsz., a niezależnie od lichwy da Żydom 7 gr na pierwszych rokach po powrocie
    z wojny (Warsz. 2, 169); 1433 Michał z P. zabezpiecza 14 kóp wiana swej żony Małgorzaty c. Dobiesława
    z Rędzin na połowie swoich dóbr w P. (PP 6 nr 494); 1433 szl. Dasz z P. (Warsz. 2 k. 195, 241); 1438 Aleksandra c. zm. Macieja z P., ż. Stanisława z Brzumina, kwituje swoich braci, księdza Jana pleb.
    w Tarczynie i Piotra z P. z zadośćuczynienia za dobra (MK 4, 37); 1444 Jakusz z P. część w P. z sadzawką, którą to cz. kupił od Macieja Kędzierzawego z P., sprzedaje temuż Maciejowi za 12 kóp gr w półgr oraz ręczy spokój za swoich ss. Piotra i Macieja oraz br. Dasza (MK 3, 301v); 1449 zakład w Błoniu między Janem z P. a Wisławem z Wąsów h. Łada (MZH nr 63);

1452 zakład w Tarczynie między Daszem z P. h. Dowała i Brzunińskimi h. Miedźwiada (MZH nr 75); 1453 Katarzyna córka Dasza z P., ż. Gotarda z Kłodna (MK 4, 15v); 1461 cc. Pawła z P. zastawiają Trojanowi swe dobra w 10 kopach gr na 2 lata (Tarcz. 2, 354v); 1462 szl. Wojciech z P., Maciej z P. (ZR nr 1179); 1468 zakład między Janem z Gąsek h. Zaręba a Trojanem z ss. Janem i Mikołajem [z P.] h. Dowała (MZH nr 296); 1474 zakład między panem Mikołajem z Łosia h. Rogala a Parulami h. Dowała (MZH nr 454); 1476 Trojan
z P. rozjemca (ZR nr 1459); 1479 Piotr kmieć Trojana z P. (ZR nr 1493); 1480 Mikołaj syn Trojana z P. oskarżony
o zabójstwo Gotarda z Szamot (ZR nr 1495); 1484 Świętka córka zm. Stanisława z Cedrowic w z. czer.,
ż. Mikołaja Sorpitki z P. (MK 18, 13v); 1487 szl. Stanisław z P., Jan z P. (AC 2 nr 1863 n.); 1488 Jan syn zm. Tomasza
z P. zapisuje Trojanowi z P. płosę, położoną między miedzami Trojana i Wielka, należącą do niego i jego siostry Barbary (Tarcz. 3, 275); 1488 Jan syn zm. Tomasza z P. zastawia swej siostrze Annie 2 cz. w P. (Tarcz. 3, 281); 1488 Trojan, Piotr z synami Mikołajem i Janem oraz Szymon, w imieniu swoim i swego br. Leonarda, ręczą spokój Mikołajowi Sorpitce w dziale roli w P.; części Pawłowska i Jakuszowska w tym dziale; w dziale Malinie części Jakuszowska i Dasiowska, zaczynając od Łomn aż do kamienia wielkiego leżącego w końcu roli tegoż Mikołaja (Tarcz. 3, 285); 1488 Małgorzata wd. po Bernardzie z P. z synem Andrzejem zastawia Trojanowi
z P. dział siedliczny (z wyłączeniem siedliska) i inny dział w łąkach (Tarcz. 3, 292); 1492 szl. Sorpitka, Trojan, Jan
i Jakub z P. uczestnicy nieudanej ugody z Mrokowskimi w Nadarzynie (AC 2 nr 1886); 1493 Małgorzata
c. Trojana z P., ż. Jana Kiełcza z Krośni (MK 18, 83v); 1496 Mikołaj z Ryni sprzedaje Mikołajowi z P. swe pr. do Ryni za 30 kóp gr w półgr (MK 9, 208; MK 18, 98v); 1498 szl. Leonard syn zm. Szymona z P. zapisuje swej
ż. Katarzynie, c. Bartosza z Piorunowa w z. soch. 18 kóp gr na 1/2 swoich dóbr (Tarcz. 3, 543v); 1499 zakład 50 kóp gr w P. (Tarcz. 3, 557);

1500 szl. Mikołaj Załuka z P. (ZR nr 1845); 1507 szl. Andrzej syn zm. Bernarda z P. zapisuje swej żonie [NN],
c. zm. Jana z Gurby w z. raw. 10 1/2 kopy gr w półgr na 1/2 swoich dóbr (Tarcz. 4, 397); 1508 szl. Jan Daniewski
z P., Anna wd. po Janie Wielkowicu z P., Jan syn Macieja Wielka z P. (ZR nr 1974, 1975); 1511 Barbara [z Ryni]
ż. Mikołaja Parula (MZH nr 896); 1513 Andrzej Biernatowic z P., Lenart Tomkowic z P. (ZR nr 2148); 1517 Parul
[z P.?] sługa Jana Ojrzanowskiego uczestniczy w najeździe szlachty z poddanymi na dobra tarczyńskie prep. koleg. warsz. (MZH nr 947); 1520 Abraham z P., jego ż. Dorota [c.] zm. Marcina z Płochocina (MK 32, 115v); 1520 Łukasz i Jakub ss. zabitego Jana Tworkowica, Sasin Wielkowic z P. (ZR nr 2252); 1524 Marcin Drogoński zobowiązuje się oprawić 20 kóp gr posagu [córki albo krewnej] na całości swoich dóbr w P. aż do czasu wypłaty (ZR nr 2297); 1528 wieś szl. bezkm. (ASK I 27, 424v); 1534 Stanisław syn Jurkowy z P. (ZR nr 2543); 1534 Jakub Sorpitka z P. (ZR nr 2544); 1536 Zygmunt Parul sprzedaje 1 grz. czynszu rocznego z P. za 10 kóp gr,
a 1537 Jakub Sorpitka Parul sprzedaje 1 1/2 grz. tego czynszu za 15 kóp gr z przeznaczeniem na ołtarz w kośc. par. w Tarczynie (Knap.mps 687); 1540 Katarzyna matka Mikołaja Sowczyca z P. (ZR nr 2591); 1563 Mikołaj
i Jakub ss. Abrahama, Jakub i Stanisław ss. Tomasza, Jan zw. Wodny, Wojciech Najeżonek, Stanisław Gregorek Parulowie h. Ogończyk z P. (MH 9, 40); 1580 pobór z 18 działów szl. bezkm. i 2 młynów o 1 kole własności Młochowskich (ŹD 288-289); 1633 Wojciech Parulski h. Jastrzębiec [z P.?] (Wittyg 233); 1790 P. i Garbatki
z młynem (TarDym.); XIX w. wieś P. ma 452 mr., tj. 15 włók (SG 7, 870).

  1. 1428 czynsz książ. z P. po 12 gr pras. z 1 wł. os. (PP 5 nr 737).
  2. 1406 Wojciech bp pozn. przeznacza dochody w P. dla kościoła par. w Tarczynie na utrzymanie wikariusza wiecz. ustanowionego w zastępstwie prepozyta kap. warsz. (Kwiat. 66); 1603 dzies.
    z P. należą do kośc. par. w Tarczynie (Vis. 1603, 113; ŁOp. 3, 233).
  3. 1422-61 Jan syn Macieja z P.: 1422 podpisek warsz. (Warsz. 1, 34; ZR s. XXI); 1426 tenże Jan subdiakon, wikariusz w koleg. warsz. (z dochodem 1 grz. srebra) uzyskuje prowizję pap. na kośc. par.
    w Mszczonowie (z uposażeniem 8 grz. srebra) (BulPol. 4 nr 1654); 1428 wikariusz koleg. warsz. (PP 5 nr 737); 1432 wzmianka, że tenże Jan [jako pisarz] sporządził wypis z przyw. żyd. (Warsz. 2, 97); 1437-61 tenże pleb. w Tarczynie (NowDzieje 2, 527; MK 4, 37).

1449 Szczepan syn Mikołaja z P., 1507 Jan syn Mikołaja z P., 1530 Stanisław syn Mikołaja z P., 1541 Jan syn Stanisława z P., studenci Uniw. Krak. (MUK 1 nr 49e/032, 1507e/009, MUK 2 nr 1530e/047, 1541e/ 073).

 

 


Aktualności

05.06.2025
Kukaj Kukawko!
Koncert dla dzieci od 0 do 5 lat
5 czerwca 2025 r. godz. 16.00
Półkolonie Letnie 2025
Zapisy od 12 maja od godz. 18.00 wyłącznie przez stronę www.strefazajec.pl
31.05.2025
ParOle! czyli strefa zabawy
impreza plenerowa
Sukces goni sukces!
Kolejna nagroda dla naszych tancerek!
22.05.2025
Spotkanie informacyjne dla seniorów
Zapraszamy na spotkanie informacyjne poświęcone bezpiecznym zakupom – przez internet, telefon, a także podczas pokazów i prezentacji produktów.
wszystkie aktualności